مفاهیم اولیه شبکه و نصب ویندوز سرور 2003 (بخش اول)

در این مطلب بر آن هستیم یکی از کارآمدترین نرم افزارهای سیستم عامل (Operating System) شبکه، محصول شرکت مایکروسافت به نام (Windows Server 2003) را حضورتان معرفی و روش نصب آن را آموزش دهیم. اما پیش از هر چیز یادآوری مفاهیم اولیه شبکه می تواند برای درک بهتر این مطلب سودمند باشد.

اصولاً شبکه گروهی از رایانه ها و دستگاه های متعلق به آن است که به یکدیگر متصل شده اند. این اتصالات و همبندی می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد.

در این مطلب بر آن هستیم یکی از کارآمدترین نرم افزارهای سیستم عامل (Operating System) شبکه، محصول شرکت مایکروسافت به نام (Windows Server 2003) را حضورتان معرفی و روش نصب آن را آموزش دهیم. اما پیش از هر چیز یادآوری مفاهیم اولیه شبکه می تواند برای درک بهتر این مطلب سودمند باشد.

اصولاً شبکه گروهی از رایانه ها و دستگاه های متعلق به آن است که به یکدیگر متصل شده اند. این اتصالات و همبندی می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد.

- شبکه باسیم ( Wired LAN ) که از انواع خطوط ارتباطی برای اتصال رایانه ها به هم استفاده می کند. این خطوط می تواند خطوط مخابراتی و یا کابل هایی مانند  Coaxial , UTP / STP , Fiber-Optic , … باشد.

- شبکه های بی سیم ( Wireless ) در اندازه های کوچک و بزرگ  که از امواج الکترومغناطیس – مانند امواج رادیویی - برای برقراری ارتباط سیستم ها استفاده می کند.

به طور کلی مجموعه  شبکه های خصوصی ( Private ) و شبکه عمومی ( Public ) تشکیل یک شبکه گسترده را می دهند. در شبکه خصوصی نوع اتصالات و تجهیزات شبکه بوسیله یک شرکت یا اداره تعیین شده و مدیریت آن نیز بر عهده همان اداره می باشد ولی شبکه عمومی همان شبکه مخابراتی کشور است.

اصولاً مهمترین کاربرد شبکه ها از هر نوع که باشند اشتراک منابع ـ Resource Sharing ـ می باشد تا بوسیله آن رایانه ها بتوانند از امکانات یکدیگر استفاده نموده و اطلاعات را جابجا کنند.

شبکه ها از نظر اندازه به چند نوع تقسیم می شود :

1 ـ شبکه محلی : LAN - Local Area Network
عبارتست از دو یا چند رایانه که در یک مکان محدود توسط خطوط ارتباطی به یکدیگر متصل شده اند. هر رایانه گره یا Node  نامیده می شود که بر مبنای سیاست های ( Policy ) مدیر شبکه ( Network Administrator ) منابع خود اعم از دیسک سخت (Hard Disk)، چاپگر و ... را به اشتراک می گذارد تا دیگر رایانه های واقع در شبکه از آنها استفاده کنند.

2 ـ شبکه ابر شهر: MAN - Metropolitan Area Network
مجموعه چند شبکه محلی که در گستره ای تا 75 کیلومتر قرار داشته و بوسیله امکانات مخابراتی مانند ارتباطات ماهواره ای و یا ریز موج ها ( Microwave ) به یکدیگر متصل شده اند. این نوع شبکه ها از حیث اندازه و سرعت ما بین LAN و WAN ها قرار می گیرند.

3 ـ شبکه گسترده : WAN - Wide Area Network 
شبکه گسترده ای که می تواند شامل چندین  LAN و MAN بوده و بدون محدویت ، نواحی جغرافیایی مستقل را به یکدیگر متصل می کند.

4 ـ شبکه اینترنت : Internet
شبکه ای جهانی برای اتصال رایانه ها به یکدیگر و تبادل اطلاعات ما بین آنهاست.
شبکه ها از حیث هم بندی هندسی ( Topology ) که پیکر بندی فیزیکی شبکه را معین می کند به گونه های متفاوتی مانند ستاره (star) حلقوی (ring) خطی (bus) درختی (tree) و .... تقسیم بندی می شوند.

- دست آخر تقسیم بندی دیگری از شبکه ها ، دسته بندی از نظر نرم افزاری و منطقی و نوع سرویس دهی و سیاست گذاری شبکه است که در دو گروه متمایزمی شوند.

1 ـ شبکه های با معماری نظیر به نظیر Peer-to-Peer Architecture :

این شبکه ها که به نوعی شبکه های گروه کاری ( Workgroup Network ) نامیده می شوند ، اتصال دو یا چند رایانه به صورت ساده می باشد که در آن هر رایانه ـ به عنوان سرویس دهنده ـ بخشی از منابع خود مانند دیسک سخت، چاپگر و غیره را به اشتراک می گذارد و هیچ رایانه ای در جایگاه سرویس دهنده  ـServer  ـ اصلی و اختصاصی وجود ندارد.
راه اندازی و تنظیم این نوع شبکه ها ساده می باشد ، نیازی به سیستم عامل خاصی نداشته و با ویندوز هایی مانند 98 و XP می توان آنها را راه اندازی نمود. این نوع شبکه ها با وجود سادگی در راه اندازی و سهولت در نگهداری ( Maintenance ) از حیث عملکرد ، امنیت ، انعطاف و قابلیت راه اندازی سرویس های مختلف ضعیف می باشند.

2 ـ شبکه های با معماری سرویس دهنده ـ سرویس گیرنده Client / Server Architecture :

این نوع شبکه ها نمود عینی منابع توزیع شده (Distributed Resources ) و نیز پردازش توزیع شده (Distributed Process) می باشند. بدین معنی که در یک شبکه محلی یک یا چند رایانه به عنوان سرویس دهنده و رهبر و ارشد سایر رایانه ها ، نحوه تخصیص منابع ، نوع سیاست ها و شکل کارها را بوسیله برنامه ریزی که توسط مدیر شبکه انجام می شود ، تعیین می کند. برای مثال فرض کنید در یک سازمان تولیدی برنامه جامع (Total System) مالی و اداری نصب شده است. رایانه ای در بخش اداری اطلاعات مربوط به پرسنل را وارد می نماید. رایانه ای دیگر در بخش مالی متصدی امور مالی شرکت می باشد. در بخش تولید ، رایانه دیگر نظارت بر فرآیند تولید داشته و دست آخردر انبار رایانه ای سرپرستی موجودی و حواله و رسیدهای انبار را انجام می دهد. سیاست مدیران شرکت آن است که هر بخش تنها اطلاعات خود را در اختیار داشته باشد و دسترسی به اطلاعات دیگر بخش ها مسیر نباشد، در عین حال مدیر عامل و اعضای هیئت مدیره بتوانند با رایانه های خود اطلاعات هر بخش را ببینند.

- ضمناً بطور ساده اعمال زیر نیز انجام شود :

1 ـ اطلاعات و تعداد محصول تولید شده که در بخش تولید ایجاد (Generate) می شود بصورت خودکار به شکل رسید انبار در اطلاعات انبار وارد شده ، پس از آن محصول تحویل انبار شود.
2 ـ اطلاعات ورود و خروج و نحوه کار پرسنل بصورت خودکار در بخش مالی برای محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان اعمال شود. همانگونه که شاید دریافته باشید ممکن است در اینجا محاسبات هر یک از بخش های برنامه در دو طرف انجام شود ، ابتدا در هر ایستگاه کاری ( Work Station ) سرویس گیرنده ـ  Front-End ـ و سپس در رایانه اصلی سرویس دهنده ـ Back-End ـ در عین حال پایگاه داده ـ Database ـ این برنامه نیز می تواند به شکل توزیع شده ای باشد که اطلاعات هر بخش در ایستگاه کاری خودش ذخیره شده و یک نسخه پشتیبان ـ Backup ـ و نیز کلیت برنامه در رایانه سرویس دهنده قرار داده شده باشد. ضمناً سرویس دهنده به گونه ای تنظیم شده که در پایان هر روز یک رو نوشت پشتیبان از اطلاعات کل برنامه بر روی یک رسانه ذخیره ای  ـ Storage Media ـ ذخیره می کند. سیاست ها و روشی که در این مثال ساده بیان شده توسط مدیر شبکه بصورت عمده بر روی رایانه سرویس دهنده و بصورت جزئی بر روی رایانه های سرویس گیرنده اعمال شده و رایانه سرویس دهنده نقش مجری و اعمال کننده این سیاست ها را پیدا می کند.
رایانه سرویس دهنده معمولا رایانه شخصی ( PC : Personal Computer ) یا ریز رایانه ( Mini Computer ) و یا رایانه بزرگی (Mainframe) است که بوسیله یک سیستم عامل ویژه در یک برنامه زمانبندی شده مدیریت شبکه و منابع آن را در اختیار دارد.
وظایف این رایانه عموماً عبارتند از : مدیریت داده ها ، خطاها و منابع و تعیین نحوه اشتراک آنها ، رسیدگی به درخواست کاربران مختلف ، مدیریت زمان ، تعیین سیاست های امنیتی وغیره.
رایانه های سرویس گیرنده نیز می توانند یک رایانه شخصی کامل یا فقط یک پایانه  ( Terminal ) و کنسول (Console) فاقد دیسک سخت باشند که در این صورت معمولاً فقط وظیفه ورود اطلاعات ( Data Entry ) و یا نظارت (Monitoring) را خواهند داشت. این ایستگاه های کاری معمولاً برای روشن شدن و بالا آمدن نیازمند کارت های شبکه ( LAN Card  یا NIC : Network Interface Card ) ویژه ای هستند که توسط یک تراشه نصب شده روی آن به نام ( Boot ROM ) ایستگاه مورد نظر را روشن می کند.
رایانه های سرویس دهنده و سرویس گیرنده معمولاٌ با هم کار می کنند تا فرآیند یک برنامه تکمیل شود. بدینوسیله رایانه های قدیمی تر قدرت پردازش بیشتری پیدا کرده و کار خود را به صورت موثرتری انجام می دهند. در بخش سرویس گیرنده ، رایانه معمولاً کنش ها و واکنش های خود را با کاربرانش تنظیم نموده و در بخش سرویس دهنده ویژگی های تمرکز گرایی و چندکاربری تامین می شود.
در شبکه های بدین شکل بویژه آنهایی که با نرم افزارهای شرکت مایکروسافت راه اندازی شده اند بر روی رایانه سرویس دهنده فضایی به عنوان دامنه یا Domain تعریف می شود که کلیه اطلاعات رایانه های تحت پوشش این دامنه ، سیاست های امنیتی ، سرویس ها ، کاربران و منابع شبکه در درون آن تعریف می گردد. یک سرویس دهنده می تواند شامل چندین دامنه باشد و از این روست که رایانه سرویس دهنده را گاهی کنترل کننده دامنه یا Domain Controller- ِِDC نیز می نامند.
همانگونه که گفته شد رایانه های سرویس دهنده ( Server ) در شبکه های با معماری بدین شکل باید دارای سیستم عامل ویژه ای باشند که معروفترین آنها عبارتند از UNIX وLINUX  که محصول پژوهش های دانشگاهی میباشند ، NETWARE  محصول شرکت NOVELL   و Windows NT ، Windows 2000 Server / Advanced server  و جدیدترین آنها Windows Server 2003 که در این نوشتار قصد بررسی آن را داریم.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (پایان بخش اول)